Dünyada Şaşırtan Yasalar: Çalışanları, Vatandaşı ve Doğayı Koruyan Ülkeler

Dünyanın farklı ülkelerinde yürürlüğe giren bazı yasalar, yalnızca ekonomi ya da iş gücü piyasasını değil, insan yaşam kalitesini, dinlenme hakkını, şeffaflığı ve hatta doğayı merkeze alıyor. Bu düzenlemeler, klasik “daha çok çalış, daha çok kazan” anlayışının ötesine geçerek sürdürülebilir refahı hedefliyor.

İşte Portekiz’den Japonya’ya, çalışanı ve toplumu korumayı amaçlayan dikkat çekici yasa ve uygulamalar…

Portekiz: Mesai Dışı İletişime Yasak

Portekiz, çalışma hayatında “dinlenme hakkı” kavramını yasal güvence altına alan ülkelerden biri oldu.

• İşverenlerin, mesai saatleri dışında çalışanlara e-posta, mesaj veya telefonla ulaşması yasak

• Acil durumlar dışında bu kuralın ihlali cezaya tabi

• Amaç: tükenmişlik sendromunu ve psikolojik baskıyı azaltmak

Bu düzenleme, “iş-özel hayat dengesi” konusunda Avrupa’da örnek gösteriliyor.

Brezilya: 13. Maaş Zorunluluğu

Brezilya’da kayıtlı (resmî) çalışanlar için 13. maaş yasal bir hak.

• Yıl sonunda veya iki taksit halinde ödenir.

• Asgari ücretliler dahil tüm kayıtlı çalışanları kapsar.

• Tatil, eğitim ve yıl sonu harcamaları için ekonomik güvence sağlar.

Bu uygulama, düşük ve orta gelirli çalışanlar için önemli bir refah tamponu oluşturur.

Almanya: Tren Gecikirse Para İadesi

Almanya’da ulaşımda da vatandaş lehine net kurallar var.

• Tren 60 dakika gecikirse bilet bedelinin %25’i

• 120 dakika ve üzeri gecikmede %50’si yolcuya iade edilir

• Kurallar ulusal ve uluslararası trenlerde geçerli

Bu sistem, hem kamu hizmetlerinde hesap verebilirliği hem de yolcu haklarını güçlendiriyor.

Norveç: Vergi Listeleri Halka Açık

Norveç’te şeffaflık yalnızca bir ilke değil, kanun.

• Her vatandaşın yıllık geliri, ödediği vergi ve serveti kamuya açık.

• İnternet üzerinden herkes tarafından görüntülenebilir.

• Amaç: vergi kaçakçılığını azaltmak ve toplumsal güveni artırmak

Bu uygulama, dünyadaki en radikal mali şeffaflık örneklerinden biri olarak kabul ediliyor.

Hollanda: Evden Çalışma Hakkı ve Yol Parası Desteği

Hollanda, modern çalışma hayatına en hızlı uyum sağlayan ülkelerden.

Evden Çalışma

• Çalışanlar uzaktan çalışma talep edebilir.

• İşveren reddederse, gerekçesini yazılı olarak açıklamak zorunda.

Ulaşım Desteği

• İşverenler, çalışanlara kilometre başına 23 euro cent yol masrafını vergisiz ödeyebilir.

Bu model, hem çevreyi koruyor hem de çalışan maliyetlerini azaltıyor.

İsveç: 480 Gün Ücretli Ebeveyn İzni

İsveç, aile politikalarında dünya liderlerinden biri.

• Her çocuk için 480 gün ücretli izin

• 390 günü maaşa bağlı

• 90 günü sabit günlük ödeme şeklinde

• İzin anne ve baba arasında paylaştırılabiliyor.

Bu sistem, kadın-erkek eşitliğini güçlendirirken çocuk gelişimini de destekliyor.

Ekvador: Doğaya Hukuki Hak

Ekvador, dünyada doğaya anayasal hak tanıyan ilk ülkelerden biri.

• Nehirler, ormanlar ve ekosistemler “hak sahibi” kabul ediliyor

• Doğa adına dava açılabiliyor

• Çevresel yıkımlar anayasa ihlali sayılabiliyor

Bu yaklaşım, iklim krizi çağında çevre hukukunun geleceğine işaret ediyor.

Japonya: Kaybolan Eşyayı Bulana Ödül

Japonya’da dürüstlük yalnızca kültürel değil, yasal olarak da teşvik ediliyor.

• Kaybolan bir eşyayı bulan kişi

• Değerinin %5 ila %20’si arasında ödül alabiliyor.

• Ödül oranı, eşyanın değeri ve bulunma süresine göre değişiyor.

Bu sistem, kamusal güvenin yüksek olmasının nedenlerinden biri olarak görülüyor.

Ortak Nokta Ne?

Bu ülkelerin yasaları farklı alanlara odaklansa da ortak bir noktada buluşuyor:

• Dinlenme hakkı

• Şeffaflık

• Sosyal güvence

• İnsan ve doğa odaklı yaklaşım

Tıpkı uzun vadede değerlendirilen bir yatırım gibi, bu politikalar da zamanla büyüyen bir toplumsal refah yaratıyor.

Sonuç: Refah Tesadüf Değil, Politika Meselesi

Bu örnekler gösteriyor ki refah:

• Sadece ekonomik büyümeyle değil,

• Doğru yasalar, adil sistemler ve insanı merkeze alan kararlarla mümkün.

Dinlenmeyi, şeffaflığı ve doğayı koruyan ülkeler, uzun vadede hem daha mutlu toplumlar hem de daha güçlü ekonomiler inşa ediyor.